केनिया सफारी - २ ( सिहांच्या प्रदेशात ) Kenya Safari - 2 (Lion Kingdom)

Lion , Masai Mara

मसाई मारा अभयारण्यात जाण्यासाठी एकच गेट आहे. या गेट मधून एक मोठा कच्चा रस्ता थेट मारा नदीपर्यंत (टांझानियाच्या सीमेपर्यंत) जातो त्यामुळे हे गेट आणि मारा नदीजवळचे गेट या दोन्ही गेटवर केनियन लष्कराचा ताबा आहे. या मुख्य रस्त्याला अनेक उप रस्ते फुटलेले आहेत. या रस्त्यांवरुन तुम्ही कुठेही गाडीने भटकू शकता. फ़क्त रस्ता सोडून गाडी चालवायला मनाई आहे. काल सारखेच वाईल्ड बीस्ट, हरण, झेब्रे यांनी आमच स्वागत केले. थोडे पुढे गेल्यावर ईस्ट अफ्रीकन क्राऊन क्रेनच संपूर्ण कुटुंब परत त्याच जागी दिसले. इतक्यात वायरलेसवर मेसेज आला आणि आमची गाडी सुसाट त्या दिशेने निघाली. एका माळरानावर सिंहाच्या कळपाने वाईल्ड बीस्टची शिकार केली होती आणि ६ सिंहिणी ती शिकार खात होत्या. सातव्या सिंहीणीचे खाऊन झाले असावे. ती बाजूला सकाळच्या थंडीत उन अंगावर घेत बसली होती.  नेहमीप्रमाणे सिंह पहिल्यांदा शिकार खाऊन निघून गेला असावा.त्यामुळे तो आसपास कोठे दिसला नाही.

Lioness with (kill) wild beest, Masai Mara

Lioness with kill , Masai Mara

थोड्या वेळात एकेका सिंहीणींचे पोट भरले, तश्या त्या थोड्या उंचावर येउन वेगवेगळ्या भागात विसावल्या. सकाळच्या कोवळ्या उन्हात त्या सुंदर दिसत होत्या. त्यातील एक सिंहीणी आमच्या गाड्यां मधून मार्ग काढून रस्त्याच्या बाजूच्या गवतात गडप झाली. खर तर मारा अभयारण्यात दुरवर पसरलेला गवताळ प्रदेश आणि तुरळक झुडपं/ झाडे आहेत तरीही सिंह, बिबट्या सारखे प्राणी त्याच्याशी समरुप होऊन जातात. 

( झुडपात जाऊन बसलेल्या सिंहीणेचे झूम कमी करत काढलेले ३ फ़ोटोज खाली दिले आहेत. शेवट्च्या फ़ोटोत सिंहीण झुडूपात समरुप झालेली दिसतेय .)

पुन्हा वायरलेस खणखणला आणि गाडी दुसर्‍या दिशेला निघाली. इथे एका उंच खडकावर एक सिंह आणि तीन सिंहीणी सकाळचे ऊन खात शांतपणे झोपल्या होत्या. सिंह आणि त्याच्या बाजूची सिंहीण अधूनमधून उठून आजूबाजूचा कानोसा घेत होती. त्या खडकाला पूर्ण फ़ेरी मारुन त्यांची अनेक छायाचित्र घेतली. अर्धा तास गेला त्यांची समाधी भंग होण्याचा संभव दिसत नव्हता. आम्ही पुढे जाण्यासाठी गाडी वळवली आणि खडकाला वळसा घालतोय तर जीप समोरच एक सिंहीण आणि तिच्या मागोमाग चार छावे रस्ता ओलांडून खडकाकडे निघालेले दिसले.

Lion  at Masai Mara

सिंहींण झपाझप खडक चढून गेली आणि झोपलेल्या सिंहाच्या अंगावर ओरडली. (ती बहुतेक म्हणाली असावी, "शिकार पण आम्हीच करायची, पोर पण आम्हीच सांभाळायची आणि तुम्ही आयत गिळून झोपा काढताय लाज नाही वाटत... वगैरे") सिंह अनिश्चेने उठला आणि खडक उतरुन दुसर्‍या बाजूला गवतात गायब झाला. 

Lioness with Cubs, Masai Mara

Lion, lioness & Cubs ,Masai Mara

दोन छावे खडकाच्या पायथ्यापर्यंत सिंहाच्या मागोमाग गेले. आई बरोबर असलेल्या दोन छाव्यांनी खडकावर इकडे तिकडे बागडायला सुरुवात केली. एकाने सिंहाच्या बाजूला झोपलेल्या आपल्या मावशीशी लाडात येऊन खेळायला सुरुवात केली. पण मावशी त्याच्यावर गुरकावली. तो पर्यंत खाली गेलेले दोन छावे परत खडकावर आले आणि चौघे मिळून खेळू लागले. छाव्यांच्या प्रवेशामुळे मघापासून स्तब्ध असलेल्या चित्रात अचानक चैतन्य आल. पण एवढ नाट्य घडूनही दुसर्‍या बाजूला झोपलेल्या सिंहींणींच्या समाधीचा भंग झाला नाही. 

खेळायला आलेल्या छाव्यावर ओरणारी सिंहीण (कैकयी)

Lioness & Cub , Masai Mara

छाव्यांच्या बाललीला पहाण्यात वेळ मस्त जात होता. इतक्यात बाजूच्या गवतातून अजुन एक सिंहींण आणि तिचा छावा बाहेर आला. सिंहींण पुढे आणि छावा मागोमाग लंगडत येत होता. त्याच्या पुढच्या उजव्या पंजाला काहीतरी झाले होते. सिंहींण खडकावर चढून गेली. छावा लंगडत – लंगडत खडकावर चढत होता. इतक्यात मघाशी खेळायला आलेल्या छाव्यावर ओरडलेली सिंहींण खाली उतरुन आली आणि छाव्यावर गुरकावली. त्याबरोबर छाव्याने जमिनीवर लोळाण घेतली आणि तो तसाच पडून राहीला. सगळ्या छाव्यांचा द्वेष करणार्‍या या सिंहीणीला आम्ही "कैकयी" अस नाव दिले.  मुलाच्या मदतीला आई धावून गेली. त्याबरोबर कैकेयी मावशीने माघार घेतली. हा प्रकार चार छावे खडकावरुन भेदरुन पाहात होते. आईच्या मागोमाग लंगडत आलेल्या दादाला पाहून ते खुष झाले. सगळे मिळून खेळण्यात दंग झाले. या सगळ्या गडबडीने गाढ झोपलेल्या सिंहीणी पण उठून बसल्या. आयांनी पिल्लाना आपल्या जवळ घेउन गोंजारायला चाटायला सुरुवात केली. हे सुंदर दुर्मिळ दृश्य मनात साठवून पुढे निघालो.

या सर्व घडामोडीचा लाईव्ह व्हिडिओ पाहाण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा
 https://www.youtube.com/watch?v=JVUZv70ZFmA

Injured Cub , Masai Mara

 दुखापत ग्रस्त छाव्यावर ओरणारी सिंहीण (कैकयी)

Lioness & Cub , Masai Mara

मसाई माराच्या मधोमध एक धावपट्टी आहे . दिवसा नैरोबीतून छोटी विमाने पर्यटकांना घेउन येतात. त्यामुळे नैरोबी पासून ६ तासाचा प्रवास वाचतो. पण त्यामुळे ट्रिपच्या खर्चात वाढ होत असल्यामुळे आम्ही तो पर्याय घेतला नव्हता .विमानाच्या प्रवासापेक्षा आम्हाला इतर प्रवास आवडतात. आजूबाजूचा परिसर बघत बघत हव तिथे थांबत प्रवास करता येतो. याठिकाणी मसाई लोक त्यांची कांबळी, कपडे , लाकडाची खेळणी इतर अनेक गोष्टी विकायला बसलेले असतात. सर्व गाड्या इथे येत असल्याने ड्रायव्हर लोक माहितीची देवाणघेवाण करतात. थोडावेळ थांबून आम्ही पुढे निघालो. 

मसाई मारा पहाण्यासाठी देशी विदेशी प्रवासी कंपन्यानी बनवलेले स्टॅंडर्ड प्लान आहेत . पहिल्या दिवशी गाडीने किंवा विमानाने मसाई मारा एक सफारी , दुसरा संपूर्ण दिवस मसाई मारा तिसऱ्या दिवशी परतीचा प्रवास . यात राहाण्याचे ३ प्रकार आहेत . बजेट (म्हणजे तंबू निवास), मिडीयम आणि लक्झरी . तसेच तुम्ही व्हॅन घेता का जीप आणि गाडीत किती जण आहेत . या सर्वांवरुन किंमत ठरते . साधारणपणे एका व्हॅन मध्ये ६ जण आणि तंबू निवास असा मसाई मारा आणि नकुशा लेक असा चार दिवसाचा प्लान घेतल्यास नैरोबी ते नैरोबी $६०० प्रति माणशी खर्च येतो. यात जेवण, नाश्ता , राहाणे, सर्व पार्क एंट्रीज आणि नैरोबी ते नैरोबी प्रवास खर्च येतो.  आम्ही तिघेच जण एका व्हॅन मध्ये होतो. जंगल सफारीत जितके कमी लोक असतील आणि समान आवड असलेले असतील तर शांतपणे जंगलाचा आनंद घेता येतो. दुसरी एक गोष्ट तिथे गेल्यावर लक्षात आली की जीप किंवा व्हॅन रुफ टॉप ओपन असणार्‍या असतात. पण दिसणारा प्राणी गाडीच्या कुठल्या तरी एकाच बाजूला असतो. त्यामुळे ३ जण असतील तर व्यवस्थित कॅमेरा, दुर्बीण घेऊन उभे राहून पाहाता येते. ६ जण असल्यास आळीपाळीने पाहावे लागते. (अभयारण्यात गाडीच्या टपावर बसण्याची परवानगी नाही. तसेच रुफ़ टॉप उघडे असले तरी सुरक्षिततेच्या दृष्टीने खिडक्या बंद ठेवतात.)

Ostrich Male, Masai Mara

Ostrich  Female, Masai Mara

गाडी पुढे जात होती, बाजूला गवतात दोन शहामृग चरत होते. शहामृगाच्या नराची पिसे काळ्या रंगाची असतात तर मादीची तपकीर रंगाची असतात. जुलै - ऑगस्ट हा त्यांचा मिलनाचा काळ असल्याने नराची मान आणि पाय गुलाबी रंगाचे झाले होते. अंडी घातल्यावर दिवसा मादी अंड्यांवर बसते. तिच्या पिसांच्या तपकिरी रंगामुळे ती गवताशी समरुप होवून जाते. तर नर रात्री अंड्यांवर बसतो. त्याच्या काळ्या पिसांमुळे तो अंधाराशी एकरूप होतो. शहामृगाची अंडी आदिवासी चोरतात . कारण त्याचे दोन उपयोग आहेत. शहामृगाचे एक अंड म्हणजे कोंबडीची २४ अंडी, शहामृगाच्या अंड मोठे असते आणि अंड्याचे कवच जाड असते. त्यामुळे त्याचा उपयोग आदिवासी बाटली सारखा करतात. शहामृगाचे अंड चोरण्यासाठी एकमेकांना पुरक असलेल्या दोन चपळ माणसांची गरज असते. अंडी चोरण्यासाठी अंड्यावर बसलेल्या शहामृगाला दिसेल अशा प्रकारे पण सुरक्षित अंतरावर एक जण हालचाली करतो. शहामृगाचे लक्ष त्याच्याकडे गेल्यावर त्याला हुसकवायला शहामृग अंड्यावरुन उठून त्याच्या मागे जातो. या संधीचा फायदा घेउन मागे लपलेला दुसरा माणूस अंडी चोरुन धूम पळून जातो. अंड चोरणारा जर शहामृगाला सापडला तर त्याची खैर नसते. शहामृग हा मसाई मारातला सगळ्यात जोरात धावणारा पक्षी आहे. चित्ता हा शहामृगापेक्षा जोरात धावतो. त्यामुळे बर्‍याच वेळा शहामृगाची शिकार चित्त्याकडून होते.

(शहामृगांचा व्हिडीओ पाहाण्याकरिता खालील Youtube लिंकवर टिचकी मारा.)
https://www.youtube.com/watch?v=SpO8CKg8DHs

Ostrich Male & Female, Masai Mara

मसाई मारात तीन दिवस राहाणार असल्याने आम्हाला कसलीच घाई नव्हती. मसाई मारात येणाऱ्या प्रत्येकाला त्याला मिळणाऱ्या वेळेत "बिग फाईव्ह" (Big Five) बघायचे असतात. सिंह, बिबट्या, गेंडा, हत्ती, रानम्हैस हे ते बिग फाईव्ह. इंग्रज शिकारी लोकांनी शिकार करायला धोकादायक आणि कठीण असलेल्या प्राण्याच  बिग फाईव्ह अस नामकरण केल. पण दिड दिवसाची सफ़ारी घेतल्यामुळे बहुतेक पर्यटक बिग फाईव्हच्या शोधात गरागरा फिरत असतात. जंगल अनुभवायचे मात्र ते विसरून जातात. 

आम्हाला असले बंधन नसल्यामुळे रस्ता सोडून आड रस्त्याला लागल्यावर एक झेब्रा , वाईल्ड बीस्ट , हरण यांचा मिश्र कळप लागला . आता जेवणाची वेळ होइपर्यंत या कळपा बरोबर हिंडायच आम्ही ठरवले. गाडी आणि वायरलेस बंद केल्यावर त्यांच्या गवत खाण्याचाही आवाज ऐकू यायला लागला. कळपात लहान मोठे अक्षरशः हजारो प्राणी होते. वेगवेगळ्या प्रकारचे प्राणी एकत्र राहातात याचही कारण आहे. यातील कोणाची घाणेंद्रीय तीक्ष्ण असतात त्यांना शिकारी प्राण्यांचा गंध खूप दुरुन येतो. कोणाची नजर चांगली असते, तर कोणाचे कान तिखट असतात. या सगळ्यांच्या सम्नवयाने शिकारी प्राण्यांच्या पासून कळपाला वाचवता येते.

Zebra, Masai Mara

कळपातल्या प्रत्येक झेब्र्याच्या अंगावरच्या पट्ट्यांच डिझाईन वेगळ होते. झेब्र्यांच्या लहान आणि तरुण पिल्लांच्या मानेवरचे केस तपकीर रंगाचे होते तर पूर्ण वाढ झालेल्या झेब्र्यांच्या मानेवरचे केस काळे होते. दुपारच ऊन तापत होते. चरुन झाल्यावर काही वाईल्ड बीस्ट त्यातल्या त्यात उंचावर जाऊन उभे राहीले. काहीनी गवतात बसकण मारली तर उभ्या राहीलेल्या प्राण्यानी वेगवेगळ्या दिशेला तोंड केल होते. त्यामुळे चहूबाजूना लक्ष ठेउन शिकारी प्राण्यांच्या हालचाली टिपण्यात त्यांना मदत होत होती.

Lunch Break at Masai Mara

कळप एका जागी स्थिर झाल्यावर आम्हीही जेवणासाठी एखादे झाड शोधायला लागलो. एका  झाडाखाली गाडीतल कांबळ पसरल आणि सकाळी कॅंप मधून सोबत घेतलेले पॅक लंच उघडले . त्यात दोन उकडलेली अंडी, दोन फळ, फ्रूट ज्युसचा छोटा पॅक आणि सॅण्डविच होते. मसाई मारा मध्ये फिरताना पर्यटकांना गाडी बाहेर पडायची परवानगी नाही. गाडी बिघडली तरी गाडीचा चालकच गाडी बाहेर उतरु शकतो. फक्त जेवणाच्या वेळी सर्वांना थोड्या वेळाकरीता बाहेर पडायची संधी मिळते. आम्ही खायला सुरुवात केल्यावर झाडावरुन एक सुंदर पक्षी खाली उतरला . चमकदार निळी पाठ आणि  पोटावरचा पिवळा रंग यामुळे हा "अफ्रीकन स्टार्लिंग" उठून दिसत होता. स्टार्लिंग म्हणजे मैना कुळातील पक्षी. आपल्या इकडच्या साळुंखी सारखे हे पक्षीही केनियात सगळीकडे दिसतात. एकामागोमाग एक चार पक्षी आमच्या भोवती जमा झाले. झाडावरुन एक निळा पक्षी सतत ओरडत होता. त्याचे घरटे झाडावर होते आणि त्यात पिल्ल किंवा अंडी असावीत. त्यामुळे त्याला आमचे तिथे असणे असुरक्षित वाटत असावे. आम्ही जेवायला बसलो होतो. त्या झाडापासून २० फ़ुटांवर एक झेब्रा आणि वाईल्ड बीस्ट्चा कळप आरामात चरत होता. जेवण आटपून आम्ही पुढचा प्रवास चालू केला. बिबळ्याच्या शोधासाठी सायमनने गाडी एका ओढ्या जवळ नेली. ओढ्याच्या दुतर्फ़ा उंच झाड होती. झाडावर झुडूपात पाहात. हळूहळू पुढे चाललो होतो. झुडपातून चार रानडुकरांचा कळप येऊन आमच्या समोर रस्ता ओलांडून गवतात शिरला. एक एकांडा हत्ती झाडांच्या फ़ांद्या तोडून खात उभा होता. आम्हाला पाहिल्यावर तो झाडीत शिरला. झाडा मागून एका जिराफ़चे डोक दिसत होते. झाडाचा पाला खाण्यात तो दंग होता. ज्या बिबट्याच्या शोधात आम्ही फ़िरत होतो तो मात्र नजरेस पडला नाही. या सगळ्याच्या पार्श्वभूमीवर झेब्रे, वाईल्ड बीस्ट आणि हरण दिसत होतीच. 

Warthog , Masai Mara (Hakuna Matata)

उन्हं उतरायला सुरुवात झाली. त्या आड रस्त्यावरुन मुख्य रस्त्यावर जाण्यासाठी वळण घेतल. रस्त्याच्या बाजूला ५ फ़ुटावर एक चित्ता गवतात बसून आराम करत होता. चित्त्याच्या अचानक दर्शनाने सगळी मरगळ निघून गेली. वायरलेसवर मेसेज गेला आणि थोड्या वेळात असंख्य गाड्या दाखल झाल्या, पण चित्ता निवांत होता. त्याने कोणाचीही दखल घेतली नाही. मनसोक्त फ़ोटो काढून झाल्यावर आम्ही जागा सोडली आणि इतरांना जवळुन पाहायचा चान्स दिला. 

Cheetah, Masai Mara

कॅंपवर पोहोचल्यावर कॉफ़ी घेण्यासाठी कॅंटीनमध्ये गेलो. तिथे बेथी आणि तिची सहकारी पोळ्या बनवत होते. केनियात ते लोक सणासुदीला पोळ्या बनवतात त्याला चपाती म्हणतात. अर्थात केनियात सगळच मोठे असते. मटणाचे तुकडे असो, कोंबडीचे आहेत की शहमृगाचे असा प्रश्न पडायला लावणारे चिकनचे तुकडे, तशाच चपात्यांचा आकारही मोठा होता. आम्ही त्यांच्याशी गप्पा मारायला सुरुवात केली. केनियात भारतीयांबद्दल आदर आहे. डॉक्टर, इंजिनीअर , बिझनेसमन अशा अनेक व्यवसायात भारतीय आहेत. स्थानिक भारतीय अस्खलित स्वाहीलीत बोलतात. पण पर्यटक म्हणून इथे येणारे भारतीय मात्र खुप आगाऊ आणि भांडखोर असतात. माझ्या डोळ्यासमोर टुर्स आणि ट्रॅव्हल्स तर्फ़े फ़िरायला जाणारे पर्यटक डोळ्यासमोर आले. तीने पुढे जे सांगितले त्यामुळे आम्ही उडालोच, त्यांना आपल्या कुंकू आणि बालिका वधू या सिरीयल फ़ारच आवडतात. स्वाहीली भाषेत डब केलेल्या या सिरीयल दररोज संध्याकाळी टिव्हीवर दाखवल्या जातात आणि मोठ्या प्रमाणावर पाहिल्या जातात. हिंदी चित्रपटांचेही तेथील लोक फ़ॅन आहेत. त्यांनी बाहुबली बघितलेला होता. ७ वाजताच जेऊन घेतल. रात्री तुफ़ान पाऊस पडल्यामुळे तंबूतून बाहेर पडता आले नाही. मारा नदीतून होणार्‍या प्राण्यांच्या मायग्रेशनची स्वप्न पाहाता पाहाता कधी झोप लागली कळलच नाही.  

Jackal, Masai Mara

क्रमश: (केनिया सफ़ारी भाग -३)

केनिया सफ़ारी आणि त्याचे प्लानिंग स्वत:च कसे करावे याबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी 

केनिया सफारी- 1 (Kenya Safari - Part -1)

https://samantfort.blogspot.com/2018/08/1-kenya-safari-part-1.html

केनियन सफारी -३ (मारा नदीच्या परिसरात) Kenya Safari - 3 (Mara River and Kenya Safari Planning)

https://samantfort.blogspot.com/2018/08/blog-post_16.html

हे दोन भाग नक्की वाचा 

 Male & Female Ostrich, Masai Mara

छायाचित्रण:- © कौस्तुभ आणि अमित सामंत  © Copy Right) 

कॅमेरा :- Nikon, P900