केनिया सफारी- 1 (Kenya Safari - Part -1)

Masai Mara

नैरोबीहून सकाळीच मसाई मारा अभयारण्य पाहाण्यासाठी निघालो. मसाई हे स्थानिक आदिवासी जमातीचे नाव आहे आणि मारा ही केनिया आणि टांझानिया मधून वहाणारी मुख्य नदी आहे. मसाई मारा नॅशनल रिझर्व आणि सरेंगेटी नॅशनल पार्क मधील वन्य जीवन पूर्णपणे मारा नदीवर अवलंबून आहे. गेली १५ वर्ष मारा अभयारण्याचा अनुभव असलेला ५० वर्षीय सायमन हा ड्रायव्हर कम गाईड आम्हाला घ्यायला आला होता. माराला जाण्यासाठी ४x४ जीप्स आणि व्हॅन मिळतात. एका जीप/व्हॅनमध्ये ७ जण बसू शकतात. जीप आणि व्हॅनच्या भाड्यात माझ्या ६ दिवसांच्या प्लानसाठी १००$ चा फरक होता त्यामुळे मी व्हॅन घेतली होती . पूर्ण प्रवासात व्हॅन घेतल्या बद्दल वाईट वाटले नाही पण प्रवास संपल्यावर १००$ वाचवल्याचा आनंद झाला .

  ऱविवार असल्याने नैरोबीच्या ट्रॅफीक मधून सुटका झाली. नैरोबीतील रस्ते प्रशस्त आणि अप्रतिम होते. केनियासारख्या भारतापेक्षा मागास देशाला जे जमले ते अजून आपल्याला जमलेल नाही. आपण रस्ते खराब होण्यासाठी पावसाच कारण देतो. पण इथे तर विषुववृत्तीय प्रदेश असल्याने पावसाळ्या नंतर इतर वेळीही पाऊस असतोच. नैरोबी शहर जगातील इतर राजधानीच्या शहरांसारखच चकचकीत आहे. त्याच बरोबर अफ़्रीकेतील सगळ्यात मोठी झोपडपट्टी सुध्दा या शहरात आहे. शहरा बाहेर पडल्यावर हायवे चालू झाला. मोंबासा हे केनियाच्या पूर्व किनाऱ्यावर असलेले बंदर आहे.  युगांडा, रवांडा, बुरुंडी या समुद्र किनारा नसलेल्या देशात (Land lock) येणारा आणि जाणारा माल मोंबासा बंदरातून जातो. त्यामुळे केनियाला चांगल उत्पन्न मिळवून देणारा हा महामार्ग आहे. चिनी कंपनीने मोंबासापासून हा महामार्ग बांधलेला आहे आणि आता रेल्वे मार्गाचे काम जोरात सुरु आहे . अफ्रीकेतील अनेक देशात चीनने गुंतवणूक चालू केलेली आहे. या मार्गांचा चीनला अफ्रीकेतील कच्चा माल आपल्या देशात न्यायला व त्यांच्याकडे बनलेला पक्का माल या देशात ओतायला चांगला उपयोग होतोय. अठराव्या शतकात इंग्रजांनीही मोंबासा ते लेक व्हिक्टोरिया नॅरोगेज रेल्वे बांधली होती. त्याचा वापर इंग्रजांच्या अफ्रिकेतील साम्राज्याचे रक्षण करणे आणि अफ्रिकेतील व्यापार वाढवणे याकरिता होणार होता. त्याकाळी इंग्रजांना स्थानिक अफ्रिकन कामगार मिळेनात त्यामुळे त्यांनी रेल्वे बांधण्यासाठी भारतातून ३८००० कामगार नेले. त्यातील अनेकजण आजारपण आणि सिंहाच्या हल्ल्यात मरण पावले होते. (त्या सत्य घटनेवर आधारीत "The Ghost & The Darkness" हा इंग्रजी चित्रपट मागे पाहिला होता, त्यात ओम पूरीने काम केले होते). 

या रेल्वेपासून इंग्रजांना म्हणावा तसा फायदा  झाला नाही त्यामुळे "Two rusting pieces of Iron" अशी त्या रेल्वे मार्गाची ओळख झाली. रेल्वे मार्ग पूर्ण झाल्यावर ६७४८ मजूरानी (त्यांना इथे कुली म्हणतात) परत जाण्यास नकार दिला आणि ते इथेच राहीले. केनियाच्या स्वातंत्र्य चळवळीत आणि उभारणीत भारतीयांचे मोठे योगदान आहे. नैरोबीतल्या नॅशनल म्युझिअम मध्ये या रेल्वे बांधणीवर आणि भारतीयांच्या राष्ट्र उभारणीतील्या योगदानावर वेगळे विभाग आहेत .

Hyrax in Maasai Mara National Reserve, Ngiro-are Road, Kenya

Great Rift Valley

नैरोबीतून मसाई माराला जाणारा महामार्ग ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीतून जातो. ग्रेट रिफ्ट व्हॅली आफ्रिका खंडाच्या पूर्व भागात दक्षिणोत्तर ९६०० किलोमीटर पसरलेली आहे. खंडांच्या प्लेटसच्या सरकण्यामुळे ग्रेट रिफ्ट व्हॅली तयार झाली आहे, खंडांच्या या सरकण्यामुळे आजपासून अंदाजे ५० लाख वर्षांनी या व्हॅलीच्या जागी समुद्र असेल आणि ईस्ट अफ़्रिका हा अफ़्रिके पासून वेगळा झालेला नवीन खंड तयार होईल. रिफ़्ट व्हॅलीतून जातांना आजही आपल्याला लांबच्या लांब पसरलेले खंदक (Trenches) पाहायला मिळतात. "जमिन दुभंगली आणि आभळ फ़ाटल तर दाद मागायची कोणाकडे" या म्हणीचा प्रत्यय या व्हॅलीत राहाणार्‍या लोकांना नेहमीच येत असतो. खंडांच्या प्लेटच्या सरकण्याने या भागातील जमिन दुभंगते. या भागात अनेक सुप्त आणि जागृत ज्वालामुखी आहेत. जमिनीत त्यांच्या राखेचे थर आहेत. भरपूर पाऊस पडल्यावर ही राख हलकी असल्याने पाण्याबरोबर वाहून जाते आणि अचानक जमिन खचते. चीनेने नविनच बनवलेल्या महामार्गावर अशीच जमिन खचल्याने मोठा चर पडलेला आम्हाला पाहायला मिळाला. यू ट्युबवर या संदर्भात अनेक व्हिडीओ पाहायला मिळतात.

View of Great Rift Valley

या ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीच्या पूर्वेला असलेल्या डोंगरातून घाट काढलेला आहे. या घाटात व्ह्यू पॉईंट आहे. येथे काही भेटवस्तूंची दुकाने आणि कॉफी शॉप्स आहेत. पर्यटक इथे थांबून ग्रेट रिफ्ट व्हॅली पाहातात . दुकानात चक्कर मारली. इथे लाकडात कोरलेले प्राणी, माणसे त्यांचे मुखवटे, बुकमार्कर, ट्रे , रिंग्ज इत्यादी अनेक प्रकार होते. किंमती मात्र काहीच्या काही सांगत होते. एक छोटा जिराफ १२०० केनियन शिलिंगला होता . याठिकाणी बार्गेनिंग करुन अर्ध्या किमतीत मिळाला असता . या गोष्टी माराला याच्याहून महाग असे तिथला विक्रेता सांगत होता. आम्ही विंडो शॉपिंग करुन पुढचा प्रवास चालू केला . घाट उतरुन पुढचे ४० किलोमीटर ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीतून प्रवास केला, पुढे ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीच्या पश्चिमेच्या डोंगरावर चढून नारोख हे शहर वजा गाव गाठले. माराच्या आधीचे हेच मोठे गाव आहे . या ठिकाणी माराला जाणाऱ्या सर्व गाड्या पेट्रोल/ डिझेल भरायला थांबतात . कारण यापुढे थेट माराला पेट्रोल पंप आहे पण तिथे पेट्रोल खूप महाग  मिळते. गावात टस्कीज नावाचा मॉल आहे. त्यातून पाण्याच्या बाटल्या घेतल्या. १ लीटरच्या १२ बाटल्यांचा जंबो पॅक ७२० केनियन शिलिंगला मिळाला. याच बाटल्या माराला जास्त किमतीत मिळतात. (आणि इतर ठिकाणी १ लीटरची एक बाटली १०० केनियन शिलिंगला पडते). केनियातल्या सर्व प्रवासात एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली तिथे पाण्याचे दुर्भिक्ष्य आहे. प्रायव्हेट बस , गाड्या, बाईक्स यांच्यावर पाण्याचे रिकामे / भरलेले कॅन घेउन माणसे दिसतात. कुठल्याही हॉटेलात तुम्हाला फुकट पाणी देत नाहीत , विकतच घ्यावे लागते .

Nairobi to Masai Mara Shortcut

नारोखच्या पुढे खरा प्रवास चालू झाला. ऱस्ता असा नव्हताच. कच्च्या रस्त्यावरुन खड्डे, ओहळ, नाले पार करत ही ५० किलोमीटरची हाडे खिळखिळी करणारी, धुळीने माखून टाकणारी "बंपिंग राईड" चालू झाली. ही राईड साधारणपणे २ तास चालते. या ठिकाणीही चीनी कंपनीचे रस्ता बांधण्याचे काम चालू आहे. एक दोन वर्षात ते पूर्ण होइल. केनियाला मोठ्या प्रमाणावर परकीय चलन मिळवून देणाऱ्या मारा अभयारण्याला जाण्यासाठी आजवर सरकारने पक्का रस्ता का बांधला नाही हे आश्चर्यच आहे ? या रस्त्यावरून जाण्याचा त्रास वाचावा यासाठी नेहमीचे चालक "शॉर्टकटने" गाडी नेतात. अनेक मसाई पाड्या मधून हा रस्ता जात होता. अनेक ठिकाणी हा नसलेला रस्ता खणून मसाईनी अनधिकृत टोल नाके उभारले होते . पारंपारिक कपड्यातले मसाई साध्या लाकडाची काठी आडवी टाकून रस्ता अडवत होते आणि आमचा चालक प्रत्येक वेळी १०० शिलिंग त्यांना देत होता. माराच्या अलिकडे ४० किलोमीटरवर लागणाऱ्या या छोटया छोट्या पाड्यांच्या आजूबाजूलाच झेब्रे, जिराफ, वाईल्ड बिस्ट, हरण दिसायला लागली होती. हे प्राणी पाहून आम्ही हरखून गेलो. कॅमेरे सरसावून बसलो पण आमचा चालक गाडी थांबवायला तयार नव्हता तो म्हणाला,"तुम्हाला मारामध्ये हे प्राणी इतके दिसतील की तुम्ही नंतर त्यांच्याकडे पाहाणारही नाही". आम्हाला वेळेवर कॅंपवर पोहोचवून संध्याकाळच्या गेम ड्राईव्ह (सफारी) साठी त्याला आम्हाला न्यायचे होते . त्यामुळे त्याने गाडीचा वेग जराही कमी न करता त्या तसल्या रस्त्यावरून सुसाट हाणली. आम्ही आमचे बंप एकाजागी स्थिर ठेवण्याचा प्रयत्न करत त्या बंपिंग राईडचा आनंद घ्यायचा प्रयत्न करु लागलो. दुपारी २ वाजता आम्ही एकदाचे "रायनो कॅंपवर" पोहोचलो. इथे ओळीने तंबू मांडलेले होते. वेळी अवेळी पडणाऱ्या पावसापासून संरक्षण होण्यासाठी चार पक्क्या खांबावर तंबूच्यावर पत्रे टाकलेले होते. जमीन पक्की होती. तंबूत तीन खाटा,मच्छरदाण्या आणि मागच्या बाजूला अटॅज्ड संडास, बाथरुम होते. बाथरुम मध्ये फक्त शॉवर होता. बादली तांब्या / जग इथे आंघोळीसाठी वापरत नसावेत . कारण पुढेही सगळ्या हॉटेलात हिच परिस्थिती होती. मात्र प्लास्टिकच्या बादल्या घेउन शॉपिंगला निघालेले आणि बादल्या भरुन सामान आणणारे स्त्री पुरुष मात्र नैरोबी पासून सगळीकडे दिसले.

Rhino Camp, Masai Mara

Tent for 3 days, Rhino Camp, Masai Mara

तंबूत सामान टाकून जेवायला पळालो. ४ वाजता सायमन व्हॅन घेउन आला. आता व्हॅनचे रुफ टॉप उघडले होते. थोड्याच वेळात आम्ही माराच्या गेट मधून आत प्रवेश केला. एका बाजूला डोंगर डोंगराच्या पायथ्यापासून दूरवर नजर ठरणार नाही तिथपर्यंत पसरलेले पठार , त्यावर उगवलेले हिरव - पिवळ गवत आणि या लॅंडस्केपला छेद देत उभे असलेले एखादेच झाड असा एकंदर माराचा नजारा होता. प्रवेशव्दारातून अर्धा किलोमीटर अंतरावर गाडी आली आणि पर्यटकांचे स्वागत करायला उभे असल्या सारखे  झेब्रे, वाईल्ड बिस्ट, हरण दोन्ही बाजूला दिसायला लागली. थोडे पुढे गेल्यावर अफ्रिकन हत्तीचे एक कुटुंब दिसले.  दोन मोठे हत्ती आणि 3 पिल्ल अस ५ जणांच कुटुंब होते. त्यांच्या पाठी धुळीने माखलेल्या होत्या, नुकतेच धुळस्नान झाले असावे. त्यांचे निरीक्षण करत असतानाच मागच्या बाजूला झाडांच्या आड जिराफांचा कळप दिसला. पहिल्याच सफारीत सगळे प्राणी दिसताहेत की काय अस वाटायला लागले.

African Elephant Family, Masai Mara, Kenya

East African Crowned Crane, Masai Mara

Zebra, Masai Mara

African Wild Buffalo

Tapi, Masai Mara

Masai Mara

आम्हाला छायाचित्र घेण्यासाठी वेळ देत थांबत / संथ गतीने व्हॅन पुढे चालली होती. आता रस्त्याच्या डाव्या बाजूला दूरवर तीन रानम्हशी चरत होत्या. त्यातील एक रेडा चिखलात मनसोक्त लोळत होता . नंतर डोक्याने माती उकरुन इकडे तिकडे फेकायला त्याने सुरुवात केली. दुर्बिणीतून त्याच्या हालचाली व्यवस्थित पाहाता आल्या. आता ६ वाजून गेले होते आणि ६.३० ला अभयारण्यातून बाहेर पडायचे असल्याने परत फिरलो. येताना रस्त्याच्या बाजूला आम्हाला रस्त्यालगत "ईस्ट अफ्रीकन क्राऊन क्रेन" या पक्ष्याचे संपूर्ण कुटुंब दिसले. आई बाबा आणि दोन छोटी पिल्ले असा परीवार शांतपणे चरत होता. हा सुंदर आणि राजबिंडा पक्षी घानाचा राष्ट्रीय पक्षी आहे. गंमत म्हणजे त्यानंतर आम्ही जितक्या वेळा या रस्त्याने गेलो त्यावेळी ते कुटुंब तिथेच चरताना दिसले. परतीच्या प्रवासात दोन कोल्हे (जॅकल ) दिसले .

     (Play Video for Masai Mara View from Roof Top Open Van)

https://www.youtube.com/watch?v=7-G5rCbZnq8

Roof Top Open Van

तंबूत पोहोचल्यावर सर्वात पहिले काम म्हणजे आपल्या कडील सर्व गोष्टी चार्ज करणे. कारण या भागात वीजेची सोय नाही. संध्याकाळी ७ ते १० आणि सकाळी ५ ते ७  जनरेटर चालवले जाते . त्यात जे काय चार्जिंग करायचे ते करा. चार्जिंगसाठी कॅमेरा लावायला गेल्यावर लक्षात आले की इथे चौकोनी खाचा असलेले सॉकेट आहेत. आपल्याकडच्या गोल पिना यात घुसत नाहीत. मग इथल्या बेथी नावाच्या मॅनेजरला गाठले . बेथी हसतमुख आणि मदतीला तत्पर होती. तिने तिच्याकडचे सॉकेट मला दिले हे चालत का बघ असल्यास मी तुला दुसरे आणून देते म्हणाली . एवढ्या रात्री कुठून आणणार त्यावर ती म्हणाली माझा माणूस बाईकवर जाऊन आणून देइल . फक्त ५०० शिलिंग पडतील अस सांगितले . "नाविलाज को क्या विलाज", अर्ध्या तासात दुसरे सॉकेट हजर झाले . दोन कॅमेरे तंबूत आणि मोबाईल चार्ज करण्यासाठी जेवण घरात गेलो. तिथे कोपऱ्यात छोटासा बार होता . सगळे विदेशी पर्यटकांचे दारुकाम सुरु झालेले होते. जेवण बुफे होते . भारतीय खाद्य संकृतीचा केनियन खादयपदार्थावर प्रभाव आहे. त्यामुळे भात, उसळ, चपाती, मटन, चिकन इत्यादी पदार्थ सहज मिळतात. त्यामुळे खाण्याचा कुठेही प्रॉब्लेम झाला नाही. खाऊन झाल्यावर तंबूत परतलो. पाउस चालू झाल्याने आज कॅंप फायर रद्द करण्यात आले होते. त्यामुळे तंबूत जाऊन झोपलो. दिवसभराच्या प्रवासाने झोप कधी लागली ते कळलेच नाही .

Wilde Beest

Masai Mara

Masai Mara

Evening at Masai Mara

Photos by :- kaustubh & Amit Samant  © Copy right

कॅमेरा :- Nikon, P900 

क्रमशः 

केनिया सफ़ारी आणि त्याचे प्लानिंग स्वत:च कसे करावे याबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी 
केनिया सफारी भाग - २ सिंहांच्या प्रदेशात
https://samantfort.blogspot.com/2018/08/lion-masai-mara.html

केनियन सफारी -३ (मारा नदीच्या परिसरात) Kenya Safari - 3 (Mara River and Kenya Safari Planning)
https://samantfort.blogspot.com/2018/08/
हे दोन भाग नक्की वाचा