 |
| अशेरीगड, जिल्हा ठाणे |
डोंगर दर्‍या फ़िरताना आदिवासी पाड्याजवळ , किल्ल्यांवर लाकडी फ़ळीवर किंवा दगडावर कोरलेल्या वाघदेवाच्या प्रतिमा पाहायला मिळतात. साधारणपणे या शिल्पाच्या वरच्या बाजूला सुर्य - चंद्राच्या प्रतिमा आणि त्याखाली वाघाची प्रतिमा कोरलेली पाहायला मिळते. याला आदिवासी लोक "वाघदेव" म्हणतात. लाल, पिवळा, केशरी या नैसर्गिक रंगात वाघदेवाची प्रतिमा रंगवलेली पाहायला मिळते. काही ठिकाणी वाघाच्या खाली सापाची प्रतिमाही कोरलेली आढळते. जंगलातील हिंस्त्र श्वापदांपासून आदिवासींचे त्यांच्या गाईगुरांचे रक्षण वाघदेव करतो अशी आदिवासींची श्रध्दा आहे. जंगलाशी नेहमीच संबंध येणार्‍या आदिवासींना वाघ, बिबटे इत्यादी मार्जारवंशीय प्राण्यांकडुन होणार्‍या प्राणघातक हल्ल्याची भिती मनात ठेउनच जंगलात जावे लागते. या भितीतूनच " वाघदेव " या कल्पनेचा जन्म झाला असावा.
 |
| न्हावीगड - बागलाण |
लाकडी फ़ळीवर कोरलेली वाघदेवाची प्रतिमा असलेले काष्ठशिल्प आदिवासी आदिम काळापासून बनवत असावेत. जंगलात सहजपणे उपलब्ध होण्यार्‍या लाकडावर कोरीवकाम करुन त्याला नैसर्गिक रंगात रंगवून "वाघदेव" तयार केला जातो. त्यानतंरच्या काळात वाघदेवाचे शिल्प दगडात कोरले जाऊ लागले. (हरिशचंद्र गडावर जातांना टोलार खिंडीत, तुंगी(कर्जत) किल्ल्यावर तुंग मातेच्या मंदिरात वाघाचे (वाघ देवाचे) शिल्प आहे.)
लाकडावर कोरले जाणारे हे वाघदेव उन पावसाच्या मार्‍याने खराब होतात. त्यावर उपाय म्हणुन आताच्या काळात वाघदेवाची सिमेंटची बेढभ आणि भडक रंगात रंगवलेली मुर्ती पाहायला मिळते. काही ठिकाणी अशी वाघ देवांची मंदिरेही पाहायला मिळतात. काळाबरोबर होणार्‍या सिमेंटच्या या आक्रमणामुळे लाकडावर वाघदेव कोरण्याची ही कला आणि पध्दत लुप्त होत जाईल.
 |
| सिमेंटचे वाघदेव. म्हैसघाट |
भारतभर पसरलेल्या वाघदेवांची पूजा दरवर्षी "वाघबारसीला" म्हणजेच अश्विन वद्य व्दादशीला होते.
No comments:
Post a Comment